Van alle Nederlandse landschappen lijkt de Veluwe misschien wel het meest op Afrika. Het is een droog gebied, met veel stugge heideplanten en zwartgeblakerde bomen. Hier woedt de strijd tegen de elementen, wind en hitte. Afgelopen weekend bivakkeerden mijn vriend en ik hier alweer voor het vijfde jaar. Onze dagen bestaan meestal uit liggen in een zandverstuiving, tekenen, en, het belangrijkste onderdeel: wild kijken. Want niet alleen in Afrika, ook in Nederland zijn er potentieel gevaarlijke, ongetemde dieren. Er is zelfs een Big Five: edelhert, ree, moeflon, wild zwijn en vos (of das).
In mijn tas heb ik een boek over de 18e eeuwse Nederlandse ontdekkingsreiziger Robert Jacob Gordon, die (voor westerlingen dan) de blinde vlekken op de kaart van Zuid-Afrika ging verkennen. Met een ossenwagen karde hij door het immens uitgestrekte land. Zo zag hij voor het eerst vol verbazing een giraf. Tot kort daarvoor was deze alleen bekend als fantasiedier, het kameelpaard.
Gordon trof de Zuid-Afrikaanse rivieren aan vol met nijlpaarden, toen zeekoeien genoemd. Alle dieren werden minutieus beschreven en nagetekend, tot en met de geslachtsorganen en de ingewanden. Daarvoor, en voor het lekkere vlees natuurlijk, moesten ze wel eerst worden afgeschoten. Tegenwoordig mogen de beesten gewoon blijven leven. Hoewel: de boswachter, die we tegenkomen achter een marktkraam vol met vossenstaarten en poten van wilde zwijnen en herten, vertelt ons dat er dit jaar 1800 ‘overtollige’ herten moeten worden geveld.
Het meer dan zes meter hoge skelet van de giraf stuurde Gordon als cadeau naar Prins Willem V in Den Haag, en is op dit moment samen met de prachtige tekeningen die tijdens de expedities zijn gemaakt te zien in het Rijksmuseum. De indrukwekkende tentoonstelling Goede Hoop (nog tot en met 21 mei 2017) gaat over de relatie tussen Zuid-Afrika en Nederland vanaf de aankomst in 1652 van VOC-commandeur Jan van Riebeeck tot en met de huidige situatie.
Ook op de Veluwe moet je, om wilde dieren te ontdekken, vooraleerst goed kijken. En je moet, misschien wel nog belangrijker, heel stil zijn. De boswachter leerde ons minutenlang langs de bosrand te turen, tot er iets beweegt, tot er iets kraakt. De wilde zwijnen, met hun onooglijk grote neusgaten en korte pootjes, zijn deze keer makkelijk te vinden, al blijven ze op afstand. Een groot mannetje kijkt ons kwaad aan; hij heeft dan ook minstens tien kleintjes bij zich.
In het veld teken ik- ongewapend- dieren die wel dichterbij komen, zoals Schotse hooglanders en wilde paarden. De hooglanders zijn indrukwekkend met hun glimmend zwarte vacht, brede borstkas en felwitte hoorns. Een wit paard komt rustig op ons toe geslenterd. Hij snuffelt aan ons, ik voel zijn warme adem en houd mijn adem in. Dan loopt hij weer verder met de rest van de kudde, de wildernis in.
Vera de Lange
Alle tekeningen van Robert Jacob Gordon staan op www.robertjacobgordon.nl.
Mis je de tentoonstelling? Kijk ook eens naar de tv-serie Goede Hoop.
verascoop.nl 