“Elke dag ben ik wel een paar keer werkloos. En elke dag vind ik wel weer een paar keer mijn baan.” Een typerende uitspraak van een van de twintigers en dertigers in de Tegenlichtaflevering Mensen van nu. De documentaire toont hoe Generatie Flex op een praktische en creatieve manier de crisis het hoofd biedt, in de eigen omgeving en tijdens de dagelijkse bezigheden.
Pluk de dag van gisteren
Op het Nederlands Filmfestival was dit jaar aandacht voor twee ‘remakes’ van beeldbepalende films uit de jaren zestig die ‘dé Nederlander’ onder de loep legden. Zo is gisteren Alleman Filmt gepresenteerd, een transmediale sequel op Haanstra’s klassieker Alleman. De titel Mensen van nu verraadt welke film de inspiratie vormde voor regisseur Tomas Kaan.
In 1964 bracht de intrigerende documentaire Mensen van morgen de jongeren van toen in beeld. Destijds een revolutionair experiment: een intiem portret van 13 heel verschillende jongeren, onder wie een boerendochter, een prostituee, een straatschoffie, een student en een profvoetballer. Elk vertelden ze vrijuit over hun jeugd, hun thuissituatie en hun toekomstplannen. Door hun ontwapende openheid en de spannende jazzy montage en cameravoering is het ook vandaag de dag nog steeds fascinerend.
Tomas Kaan: “Brusses film is een fantastisch tijdsdocument. Je ziet hoe mensen toen praatten, hoe ze bewogen. Hij zette mensen op sterk water. Dat is wat wij nu ook weer doen. Maar onze insteek is totaal anders.” Waar in de film uit 1964 jongeren uit alle lagen van de bevolking aan het woord kwamen, wordt in Mensen van nu ingezoomd op de stedelijke voorhoede. Tomas Kaan heeft voor deze aflevering van Tegenlicht vooral rondgeneusd in zijn eigen vrienden- en kennissenkring. Zo komen journalisten Rob Wijnberg en Ernst-Jan Pfauth voorbij, schrijver Philip Huff en zelfs Kaans eigen vrouw. Veel van hen zijn freelancer en staan flexibel in het leven. Een meisje leerde via YouTube hoe je moet scheren en opende haar eigen barbershop, een ‘dumpster-diver’ vist weggegooid maar nog prima eten uit vuilnisbakken van winkels, om deze verspilling aan te kaarten. Kaan: “Ik wil tonen hoe mijn directe leeftijdgenoten en ik in het leven staan. Daarbij heb ik de mensen gekozen die er inspirerende ideeën over levensgeluk op nahouden. Zo wil ik de huidige generatie een spiegel voorhouden.” Dat zie je ook terug in de filmstijl. De geïnterviewde kijkt recht de camera in, naar de kijker. Maar in werkelijkheid maken ze natuurlijk oogcontact met Kaan, die hen à la Skype vragen stelt op een videoschermpje, dat zij door middel van een spiegel vlak boven de cameralens kunnen zien.
Kaans vrouw Sarah Domogala maakte drie jaar geleden een vergelijkbare documentaire. Alles wat we wilden zoomde in op een ander struikelblok voor de huidige generatie jongeren: de overvloed aan keuzemogelijkheden en de bijkomende druk om succesvol te zijn. De creatieve en ambitieuze jongeren in deze film lijden hieronder en hebben onder andere te kampen met psychische problemen en paniekaanvallen. Kaan: “Je zou Mensen van nu kunnen zien als de positieve tegenhanger van Sarahs film.”
Wat de geïnterviewden in Mensen van nu namelijk bindt, is dat ze met veel optimisme de crisis te lijf gaan. “Hierin is het verschil tussen de generaties te zien”, aldus Kaan. “De generatie van mijn ouders maakt zich veel zorgen over hun kinderen, die het voor het eerst minder goed zullen hebben dan zij. Maar waar de crisis op individueel niveau bijzonder nare gevolgen kan hebben, hoeft het voor een samenleving helemaal niet zo slecht uit te pakken.” Of zoals in de film wordt gezegd: “Er is werkloosheid. Maar er is wel veel werk te doen.”
Vera de Lange
Dit artikel verscheen op woensdag 2 oktober in de Dagkrant van het Nederlands Filmfestival.
Mensen van nu is te bekijken op: http://www.uitzendinggemist.nl/afleveringen/1372770
verascoop.nl 