Een huis is een huis. Een afscherming van de buitenruimte, vier schotjes en een dak als beschutting tegen wind en regen, aldus Gerrit Rietveld. Het landhuis Oud Amelisweerd lijkt op het eerste gezicht niet veel meer dan dat.
Kunst blaast leven in leeg landhuis
Een statig huis is het, maar onopvallend. Ook binnen krijg je niet direct een warm gevoel: met lange, lege gangen en hoge plafonds heeft het iets onherbergzaams. Toch herbergt het een schat, die vastzit op de muren: een unieke collectie 18de-eeuws Chinees behang. Sinds 1988, toen de laatste bewoonster vertrok, lag het in 1770 door Baron Taets van Amerongen gebouwde zomerverblijf, er leeg en verlaten bij.
Het Landhuis Oud Amelisweerd wordt gerestaureerd en omgetoverd tot het Museum Oud Amelisweerd (MOA), dat de Amersfoortse Armandocollectie gaat huisvesten. Tot en met 7 oktober is er een tijdelijke openstelling waarbij werken van Armando en andere hedendaagse kunst een spannende interactie aangaan met de oude, tochtige vertrekken. Dit vormt de laatste kans om- voor de officiële opening (gepland in het najaar van 2013) te ervaren hoe het huis aanvoelt in dit tussenstadium, grotendeels nog kaal met afgebladderd behang en krakende vloeren.
Dimensies
Met de tentoonstelling ‘Het gebouw’ is er leven in de brouwerij. Naast werk van Armando zijn er werken van twaalf hedendaagse kunstenaars te zien die met hun schilderijen, installaties en zelfs geluidsopnames elk een of meerdere kamers inrichten. Hiervoor is samengewerkt met Galerie Jaap Sleper en Blue Episode Foundation, die kunstprojecten realiseert in leegstaande gebouwen. De kunstwerken, waarvan sommigen speciaal voor het huis gemaakt zijn, zijn geplaatst in ruimtes naar keuze en voeren een inspirerende en soms adembenemende dialoog met het huis, waardoor de lege kamers een nieuwe dimensie krijgen.
Zo bevestigde Karin van Dam aan het plafond in de zogeheten besterfkamer een aantal mobiles, die refereren aan de karkassen die hier vroeger werden opgehangen om te ‘besterven’. Doordat ze met zwarte wol en stof zijn omhuld, hebben ze echter ook iets heel warms, dat contrasteert met het koude, naakte vlees dat er ooit hing. Veel kunstwerken in het huis zijn gemaakt van een zacht of een ander bijzonder materiaal. Je moet je inhouden om ze niet aan te willen raken.
Afstandhouders
Naast warmte brengen de kunstwerken ook een organische dimensie aan het huis, dat hierdoor letterlijk tot leven lijkt te komen Zo maakte Tanja Smeets een constructie van witte bloemen die over muren en plafonds heen lijkt te kruipen, en op het eerste gezicht aan een enorme schimmelbegroeiing doet denken. Dit vormt een natuurlijke voortzetting van het gebloemde behang in deze kamer, dat op veel plekken gescheurd is, of half vergaan. De bloemvormige elementen waaruit het kunstwerk bestaat, zijn echter minder ‘natuurlijk’ dan ze lijken: het blijken plastic onderdelen te zijn uit de betonindustrie, zogeheten ‘afstandhouders’.
Verbrand poppenhuis
Het landhuis is omgeven door een prachtig landgoed, vlak buiten Utrecht, aan de oever van de Kromme Rijn. Armando- de kunstenaar wiens collectie uiteindelijk in het landhuis getoond wordt- heeft de term ‘schuldig landschap’ geïntroduceerd. Kamp Amersfoort is zo’n plek, die een grote rol speelt in zijn werk. Armando laat zien dat natuur niet alleen harmonieus en vredig is. Schepping en destructie voeren een nooit aflatende strijd in zijn werk. In de achttiende eeuw werd de natuur echter nog wel als ideaal ervaren. Dit is te zien aan het behang in de Oud-Hollanse kamer, waarin de natuur letterlijk naar binnen werd gehaald, maar wel in geromantiseerde vorm van een niet bestaand landschap. Het idyllische natuurbehang in de ontvangstkamer vormt een mooie tegenhanger met het verbrande poppenhuis van Frank Halmans. Tegelijkertijd vormt het poppenhuis een verwijzing naar de aanleiding voor de verhuizing van de Armandocollectie: de brand in de Amersfoortse Elleboogkerk, waarin deze oorspronkelijk gehuisvest was. In 2013 gaan we zien hoe Landhuis Amelisweerd er als museum uit zal zien.
Foto: Vera de Lange
verascoop.nl 