verascoop is veelzijdig inzetbaar voor filmresearch, tentoonstellingsteksten en journalistieke teksten. Als filmhistorica zoom ik in op de geschiedenis van film en kunst in de twintigste eeuw, en vooral op de wervelende en vernieuwende energie van de jaren twintig en dertig, waarin Gerrit Rietveld zijn Rietveld-Schröderhuis bouwde, Charlie Chaplin Modern Times maakte en Bordewijk Bint schreef.

Scroll naar beneden voor een greep uit de projecten waar ik aan meewerk. Mijn opdrachtgevers zijn heel divers: van musea en archieven tot tijdschriften en documentairemakers. Boeken die ik als (co-)auteur schreef en journalistieke artikelen voor o.a. Vrij Nederland, NRC Handelsblad en Gen.magazine vind je in het portfolio op de homepage en onder wat schrijft verascoop? Onder hoe werkt verascoop? vind je reviews van opdrachtgevers.

Een overzicht van mijn werk vind je ook op mijn profielpagina bij het netwerk Ondernemers in Geschiedenis.

Voor vragen en nieuwe opdrachten, mail naar Vera de Lange: vera@verascoop.nl.

Projecten

Tentoonstelling over poppodium Tivoli
Voor het Utrechts Archief was ik de afgelopen maanden bedolven onder bergen affiches, brieven, muurkranten, pamfletten, foto’s, elpees, krantenberichten en nog veel meer. Aan de hand van 35 meter archiefmateriaal van Tivoli Oudegracht wordt een tentoonstelling gemaakt, die in januari 2025 zal openen. Aan mij was de opdracht om de leukste items uit te kiezen, waarmee in 12 vitrines de roemruchte geschiedenis van Tivoli kan worden verteld, vanaf de eerste kraakacties in 1979 van het NV Huis tot aan de fusie met Muziekcentrum in het nieuwe paleis TivoliVredenburg. Naast het speuren in de archiefdozen heb ik ook veel (oud-) betrokkenen en medewerkers gesproken, van programmeur Willem van Zeeland tot dj St. Paul en, de beroemdste wc-juffrouw van Nederland, Sannie van Ginkel. Op basis van hun verhalen en het archief heb ik ook de tentoonstellingsteksten geschreven.

Filmprogramma Elvira Notari op het Nederlands Silent Film Festival
Ter ere van 150ste geboortejaar van Elvira Notari organiseerde ik voor het Nederlands Silent Film Festival een filmprgramma met drie van haar films. Aangezien Elvira’s films gebaseerd waren op bekende Napolitaanse liedjes, was er speciale aandacht voor de muziek in dit programma. De inleiding werd gegeven door etnomusicologe Simona Frasca, die hiervoor speciaal uit Napels overkwam. De voorstellingen werden voorzien van live muziek door Daan van den Hurk (piano), Emma van Dobben (harmonica en zang) en Gabriele Rigo (gitaar en piano, hij kwam speciaal uit Pordenone). Ook schreef ik een tekst voor de catalogus over dit programma (for the English catalogue, press here)

Compilatie van avant-garde films voor Rietveldsymposium
Voor een symposium ter ere van het honderdjarig bestaan van het Rietveld Schröderhuis maakte ik een compilatiefilm van een halfuur met fragmenten van avant-garde films uit de jaren twintig en dertig. De architect Gerrit Rietveld was bestuurslid bij de Utrechtse afdeling van de Filmliga, waar vooruitstrevende en artistieke films vertoond werden. Wellicht werd Rietveld geïnspireerd door deze films bij zijn werk als architect. Ik schreef ook een toelichting bij de compilatie, die werd uitgedeeld aan de bezoekers. Het symposium vond plaats op 16 november 2024 in de theaterzaal van de openbare bibliotheek aan de Neude in Utrecht werd georganiseerd door de vereniging van eigenaars van Rietveldhuizen. De fragmenten waren afkomstig van Eye Filmmuseum en het Stadsarchief Amsterdam.

Printredacteur en journalist bij regionale kranten
Hoerenjongen, ankeilers, sampro’s en schilpagina’s: deze woorden vlogen me dagelijks om de oren op de redactie van het Brabants Dagblad, Eindhovens Dagblad en BN DeStem. Sinds 2024 werk ik daar als printredacteur, naast een oude treinstellenfabriek in de inspirerende spoorzone van Tilburg. In samenwerking met de samensteller en collegaredacteuren redigeer ik de reportages, interviews en nieuwsberichten, en maak ik spannende koppen. Vervolgens zet ik alles samen met de vormgever op de juiste plek in de krant. We maken de krant klaar om naar de drukker te gaan, met eindtijden tussen 21 u ’s avonds en 1 uur ’s nachts. Elke dag is het weer spannend en hectisch: lukt het weer om alles passend in de krant te gieten en op tijd te ‘zakken’? Sinds kort schrijf ik daarnaast ook artikelen voor Eindhovens Dagblad en AD Utrecht.

Vertoning van en artikel over de film Meisjes in vrijheid (1934)
In december 2024 gaf ik een introductie bij de vertoning van de eerste Vlaamse speelfilm met geluid, getiteld Meisjes in Vrijheid. De vertoning vond plaats in de Cinematek in Brussel, en het was voor het eerst dat de film daar werd gedraaid. Voor het Tijdschrift voor Mediageschiedenis schrijf ik een artikel over de film. In deze totaal vergeten romantische komedie uit 1934 winnen twee jonge Amsterdamse vrouwen met een schrijfwedstrijd een reisje naar de Ardennen. Zonder het te weten worden ze gevolgd door een journalist met een camera. Aangezien dit een Belgische productie was, is de film in twee talen opgenomen: het Nederlands en het Frans. De crew reisde hiervoor naar de gloednieuwe geluidsfilmstudio Cinetone in Amsterdam, waar ik mijn scriptie over schreef. De film bevat prachtige opnames van onze hoofdstad, onder andere gefilmd vanuit rijdende trams. De makers waren grotendeels Duitse filmvaklieden die waren gevlucht voor het opkomende naziregime. Ik bespreek de film in de context van het groeiende nationalisme in de periode.

Catalogus Universum Max Beckmann
Voor de catalogus die is verschenen bij de tentoonstelling Universum Max Beckmann in het Kunstmuseum Den Haag heb ik een hoofdstuk geschreven over Beckmann en de film. Op de vlucht voor het naziregime, dat zijn werk als ‘entartete Kunst’ bestempelde, zocht deze Duitse schilder zijn toevlucht tot Amsterdam en leefde van 1937 tot 1947 aan het Rokin. Tijdens deze benauwende periode verwerkte hij veel indrukken die hij de jaren ervoor had opgedaan in het vrije en moderne uitgaansleven in Duitsland. Hij was al sinds de jaren twintig verslaafd aan film en ging in sommige periodes elke dag naar de bioscoop. Er zijn opvallende parallellen te zien in de manier waarop de ruimte (en vooral ook het gebrek daaraan) wordt ingezet in de Duitse film in de jaren twintig en dertig, en in Beckmanns schilderijen. Welke dreiging schuilt er tussen de kamers en tonelen waarbinnen de acteurs van Beckmanns ‘wereldtheater’ zich bevinden? De tentoonstelling, waarin naast schilderijen ook filmfragmenten getoond worden, was van 27 januari tot en met 20 mei 2024 te zien.

Tekstredactie voor uitgeverijen
Sinds de zomer van 2022 werk ik als tekstredacteur voor de uitgeverijen Walburg Pers, Waanders Uitgevers en WBOOKS. Haarkloven en muggenziften is wat is graag doe, en met veel plezier zette ik dan ook de puntjes op de i voor boeken over geschiedenis als Hoor, hoor, de dijk is dicht! De zuiderzee in beeld, films en verhalen (Willem van der Ham), De filmfabriek: Profilti, de Haagse concurrent van Polygoon 1929-1933 (Barend de Voogd) en Historisch leven langs de Vliet (Frans van der Helm) en kunstboeken en tentoonstellingscatalogi als Marie-Jeanne van Hovell tot Westerflier: Schilderen met een lens (Titus Eliëns), Pioniers in Keramiek (Museum Prinsenhof Delft) en Het (inter)nationale landschap en Zien & Geloven. Zintuiglijke ervaring in de late middeleeuwen van Rijksmuseum Twenthe.

Toegankelijker maken en digitalisering voorbereiden van een audiovisuele collectie bij Stadsarchief Amsterdam
Het Stadsarchief Amsterdam is met meer dan 50 kilometer aan archieven en collecties het grootste gemeentearchief ter wereld. Het beheert en geeft toegang tot gemeentelijke archieven en particuliere collecties met een relatie tot de stad, waaronder honderdduizenden foto’s, tekeningen en prenten. De audiovisuele collectie bestaat uit ruim 30.000 fysieke objecten (film, video, dvd en audio) en digitaal geboren bestanden, en omvat onder meer amateurfilms, documentaires, bedrijfsfilms en archieven van lokale omroepen vanaf ongeveer 1918 tot nu. Toen het Stadsarchief eind 2022 overging naar een nieuw collectiebeheersysteem, heb ik geholpen met het verbeteren van de filmbeschrijvingen, het aanpassen van metadata en de selectie van films die in aanmerking komen voor digitalisering en publicatie. Een aantal van de films zijn te zien op YouTube, zoals De strenge winter van 1929, De eerste Canadezen in Amsterdam en de Telegraafrellen. Tijdens de openingstijden van het Stadsarchief draait er een doorlopend programma in de filmzaal.

Catalogusteksten en filmresearch voor Museum MORE
In Museum MORE (Museum voor Modern Realisme) opende op 4 oktober 2020 de expositie Nieuwe Kaders, een tentoonstelling over neorealistische schilderkunst, fotografie en film in het interbellum. Op welke manier werden schilders als Charley Toorop, Pyke Koch en Carel Willink in de jaren twintig en dertig beïnvloed door fotografie en film? Er was duidelijk veel wisselwerking: fotografen, filmers en kunstenaars verkeerden in dezelfde kringen en zagen elkaar onder andere bij de Filmliga. Kunstenaars gingen kijken met een fotografische en filmische blik, die zich uitte in diagonale composities, opvallende standpunten en filmische settings. Als filmhistoricus  heb ik samen met fotohistoricus Flip Bool en conservator Marieke Jooren de catalogus geschreven en adviseer ik bij de selectie van de te vertonen fragmenten. Museum MORE (in Gorssel, vlakbij Deventer) heeft een prachtige collectie, waarvan een groot deel bestaat uit de voormalige kunstverzameling van Dirk Scheringa.

Boek over donorkinderen
In 2019 deed ik als donorkind een DNA-test. Daardoor ontdekte dat ik twee halfzussen heb. Ik bracht hen in contact met onze donorvader. In het leven van veel donorkinderen staat de vraag ‘waar kom ik vandaan?’ centraal. Tegelijkertijd is donorconceptie een onderwerp dat nog altijd met taboes omringd is. In 2011 schreef mijn jongste halfzus Linda het boek Op zoek naar mijn vader. Het was het eerste Nederlandse boek waarin donorkinderen aan het woord kwamen. Vijftien jongeren vertelden hierin over de schaamte en het stilzwijgen in hun familie rondom hun ontstaan, en de gevoelens van verwarring en gemis die zij ervoeren. Al snel na onze kennismaking besloten Linda en ik om samen een vervolg te maken op haar boek, uitgebreid met portretten van de Amerikaanse familiefotografe Kate Ford, die zelf ook donorkind is. Daarnaast gaan vier gespecialiseerde gastauteurs in op de achtergrond van donorconceptie: hoe lang bestaat het al, en waarom is het zo belangrijk om te weten wie je biologische vader is? Het boek, getiteld Schaduwfamilie: De zoektocht van donorkinderen, is op 16 april 2022 uitgekomen, gelijktijdig met de opening van de bijbehorende fototentoonstelling Verwantschap in Museum IJsselstein.

Filmresearch tentoonstelling Modern Perspectives
Sinds eind 2018 heb ik als filmresearcher en samensteller van zaalteksten meegewerkt aan de tentoonstelling Modern Perspectives, die van 18 oktober 2019 tot 16 februari 2020 in het Stadsarchief Amsterdam heeft plaatsgevonden. De tentoonstelling ging in op de turbulente jaren twintig en dertig in Amsterdam, waarin avant-garde fotografen als Eva Besnyö en Carel Blazer en filmkunstenaars als Joris Ivens, Emiel van Moerkerken en Hans Richter veel experimenteerden en een nieuwe vormtaal ontdekten. Moderne ontwikkelingen als de toename van het verkeer en de opkomst van luchthaven Schiphol, maar ook de crisisperiode in de jaren dertig brachten ze in beeld met nieuwe technieken waaronder dubbeldruk, snelle montage en gewaagde camerastandpunten. Naast 200 foto’s was er een groot aantal filmfragmenten te zien en werden in de filmzaal ook volledige films gedraaid.

Plan van Aanpak filmcollectie Het Flevolands Archief
Een werkplek met uitzicht op de horizon, wie wil dat nou niet? In het laatste kwartaal van 2019 werkte ik bij Het Flevolands Archief, in Lelystad, pal aan het IJsselmeer. Hier bevindt zich de RIJP-collectie, een unieke verzameling van circa 1000 filmrollen, maar ook geluidsbanden, videobanden en nog veel meer audiovisueel materiaal. In opdracht van de Rijksdienst IJsselmeerpolders werd vanaf de jaren vijftig het ontstaan en de opbouw van een nieuwe provincie op film vastgelegd. Deze unieke collectie bevat films van filmmakers als Bert Haanstra (En de zee was niet meer) en Rudi Hornecker (Land uit zee). Het Plan van Aanpak dat ik heb opgezet, omvatte onder andere de opslag, digitalisering en het presenteren van de films voor het publiek.

Teksten voor tentoonstellingen in Museum IJsselstein
Voor Museum IJsselstein schrijf ik sinds 2017 regelmatig kunstenaarsteksten, die als toelichting bij de tentoonstellingen te lezen zijn. In maart 2019 deed ik dat voor de expositie Beeld Taal. Aanstormend talent van Galerie Pouloeuff, en vorige jaren de wintertentoonstelling Verlicht MIJ. Verlicht MIJ toont in het museum en in de zestiende-eeuwse kasteeltoren werk van hedendaagse kunstenaars en ontwerpers en heeft dit jaar als thema Nachtlandschappen. Koen Vermeule, Anke Roder, Evi Vingerling en andere kunstenaars voerden je mee in de donkere, raadselachtige nacht met fotografie, projecties, film en traditionele schilderkunst. Lees hier het blogbericht dat ik hierover schreef.

Verslag seminar Animatieproducenten Nederland
In opdracht van Animatieproducenten Nederland (ApN) schreef ik een uitgebreid Engelstalig verslag van het animatieseminar op het Nederlands Filmfestival. ApN organiseert deze bijeenkomsten om expertise over animatiefilm uit te wisselen en te vergroten. Het afgelopen seminar, getiteld Animatie produceren in en met China, vond plaats op 1 oktober 2018. Hoofdsprekers waren dit jaar de producent Manuel Cristóbal, animatiedocent Becky Bristow en producent Leontine Petit, allen internationaal opererende professionals die ervaring hebben met filmmaken in China. Het verslag is hier te lezen.

Notuleren bij de Tweede Kamer
Sinds eind januari 2018 werk ik freelance als notulist bij de Dienst Verslag en Redactie van de Tweede Kamer. Deze dienst schrijft onder andere de verslagen van de plenaire vergaderingen van de Eerste en Tweede Kamer. Vroeger werden deze verslagen in boekvorm opgenomen in de bovenstaande prachtige bibliotheek van rijksbouwmeester Cornelis Hendrik Peters, een leerling van de beroemde architect Pierre Cuypers. Tegenwoordig worden ze binnen enkele uren gepubliceerd op de website. De verslagen volgen niet letterlijk wat er gezegd wordt, maar zijn ‘geredigeerd woordelijk’. Dat wil zeggen dat de teksten zo dicht mogelijk bij de spreker blijven, maar ook goed leesbaar moeten zijn. Wil je meer weten over wat de Dienst Verslag en Redactie allemaal doet, bekijk dan dit filmpje.

Onderzoek en artikel amateurfilms familie Mees
Voor EYE Filmmuseum heb ik in 2019 de collectie van amateurfilmer Jacob Mees (1885-1970), een telg van de bekende Rotterdamse bankiersfamilie, bekeken en beschreven. Begonnen in 1720 met de financiering van de handel, bestaat deze bank nog steeds onder de naam MeesPierson. De collectie bestaat uit 62 rollen 16mm films uit de periode 1926-1956. Jacob filmde met veel oog voor detail en sfeer zijn vrouw en vier kinderen die je in de loop van de films ziet opgroeien. Als vermogend man met een interesse voor mooie auto’s en vliegmachines -hier bovenstaand in zijn eigen ‘Koolmees’, filmde hij ook historische gebeurtenissen zoals de komst van de Graf Zeppelin in Rotterdam.  Zijn ogen nemen je mee naar de geschiedenis en vertellen het verhaal van zijn familie, waarover ik een artikel heb geschreven voor het mooie tijdschrift Gen.

Research en schrijven filmpannen voor Arte et Cetera
In 2017 en 2018 hielp ik filmmaker Jeroen Visser van het productiehuis Arte et Cetera met research en het schrijven en bewerken van zijn filmplannen “De wederopstanding van de Kleiburgflat” en “The Barrel”. Zijn eerdere film over de Kleiburgflat – Kleiburg, de laatste Bijlmerflat – ging in 2013 in première op het Nederlands Film Festival en is hier te bekijken.

Hoofdstuk over Truus Schröder-Schräder
In opdracht van het Centraal Museum heb ik een hoofdstuk geschreven voor een boek dat gepubliceerd is bij de tentoonstelling Rietvelds Meesterwerk: Leve De Stijl! die vanaf maart t/m 11 juni 2017 hier te zien is. Mijn hoofdstuk gaat over Truus Schröder-Schräder, bewoonster en opdrachtgeefster van het Rietveld-Schröderhuis. Deze weduwe stond als compagnon en geliefde enigszins in de schaduw van de beroemde architect Gerrit Rietveld, maar was ook zijn inspiratiebron en adviseur. Aan de hand van onder andere brieven en notitieboekjes, die door een embargo pas kort geleden zijn vrijgegeven, en interviews met huisgenoten, buurtbewoners en andere betrokkenen wil ik een beeld geven van haar intrigerende karakter en stijl. In haar persoonlijke archief dook ik nog nooit gepubliceerde familiefoto’s op, die een nieuwe blik geven op haar levensgeschiedenis. Het boek is te koop in het Centraal Museum en in het ticket office van het Rietveld Schröderhuis.

Rechtenonderzoek EYE Filmmuseum
Voor EYE Filmmuseum onderzocht ik de rechtenstatus van een groot aantal verweesde films uit de collectie. Dit zijn veelal oude films- waaronder speelfilms, Polygoonjournaals, amateurfilms en documentaires- waarbij de makers niet bekend of niet traceerbaar zijn. Tot voor kort mochten archieven hier niets mee doen. Een recente wetswijziging in het auteursrecht heeft ertoe geleid dat verweesde films wel gepubliceerd kunnen worden, mits er een  zorgvuldige zoektocht heeft plaatsgevonden naar de auteurs of nazaten van hen. Daarbij vind ik vele spannende maar ook tragische levensverhalen die zich achter de schermen van de Nederlandse filmgeschiedenis hebben afgespeeld. Een artikel dat ik heb geschreven over het rechtenonderzoek aan de hand van drie voorbeeldfilms vind je op het EYE Collectieblog.

Tentoonstelling HACKING HABITAT
De leegstaande Wolvenpleingevangenis in Utrecht was in de lente van 2016 bezet door de kunstmanifestatie Hacking Habitat-Art of Control. Meer dan 80 kunstenaars, waaronder William Kentridge, Joseph Beuys en Fernando Sanchez Castillo werpen er een kritische en soms humoristische blik op de invloed van controle en technologie die overheid en bedrijven proberen uit te oefenen op ons dagelijks leven. Hoe kun je als burger je vrijheid behouden en je eigen habitat weer ‘terughacken’? Het is een grensoverschrijdend thema dat veel omvat, waaronder ontsnappingsroutes, vluchtelingenstromen en muziek. Door die thema’s te clusteren in tours voor de bezoekers, heb ik de tentoonstelling inzichtelijker gemaakt. Ook heb ik meegewerkt aan de communicatie door het schrijven van persberichten en nieuwsbrieven.

Films en affiches EYE Collectie op de European Film Gateway
Filmmuseum EYE heeft ruim 600 films en 900 affiches vanaf 1898 uit hun collectie op de European Film Gateway geplaatst, waardoor dit unieke erfgoed voor een groot publiek te vinden en te bekijken is. Mij is gevraagd om dit aanbod te helpen aanvullen en opschonen. Daaronder viel het vertalen van filmbeschrijvingen in het Engels, het updaten van links naar de filmpjes en het toevoegen van metadata en rechtengegevens. De Nederlandse vroege films en experimentele films zijn ook te zien op de website van EYE.

Documentaire Loet C. Barnstijn’s Filmstad Den Haag
Deze filmstudio, opgericht door een joodse filmpionier, heeft maar negen jaar bestaan maar kende een fascinerende geschiedenis. Met de komst van de geluidsfilm begin jaren dertig ontstond er een ware hausse aan Nederlandse speelfilms. Beginnende met De Jantjes werden er veel succesvolle spreekende films gemaakt, mede doordat we hulp kregen van vele gerenommeerde, voor het naziregime gevluchte filmvaklieden uit het buitenland, waaronder Kurt Gerron. In 1944 kwam er een abrupt einde doordat de villa en de studiohallen op Landgoed Oosterbeek werden vernietigd door een Engelse V2-raket. Met historicus en publicist Willem van der Ham doe ik research voor een lange documentaire over deze studio en zijn oprichter.

ARTtubefilm over Piet Paris
In het kader van onderstaand eerder project (Onderzoek Sit-in Centraal Museum) heb ik in 2014 voor ARTtube samen met filmmaker Dominic van Buul een kort filmverslag geproduceerd en gemonteerd van de Sit-in met mode-illustrator Piet Paris, in het kader van de tentoonstelling Mode, de Musical, die op dat moment geopend was in het Centraal Museum. Het filmpje werd gebruikt voor de promotie van de expositie. Het resultaat is hier te zien.

Onderzoek Sit-in Centraal Museum
Het Centraal Museum gaf mij de opdracht onderzoek te doen naar de Sit-in, een activiteit die hier plaatsvindt. Directeur Edwin Jacobs interviewt sinds 2009 elke laatste zondag van de maand een kunstenaar of ontwerper van wie op dat moment werk te zien is in het Centraal Museum. Er zijn al vele bekende en interessante gasten voorbijgekomen, onder wie Dick Bruna, Bertus Mulder, Alexander van Slobbe en Jan Taminiau. Na vier jaar vond er een evaluatie plaats, waarvoor ik een managementadvies heb geschreven met de sterke en zwakke punten van het concept en aanbevelingen doe voor de toekomst.

Documentaireproject Rietveld Schröderhuis
In opdracht van het Centraal Museum en samen met regisseur Pieter-Rim de Kroon heb ik research gedaan voor een documentaire over het Rietveld Schröderhuis. Aan de hand van nieuw onderzoek, archiefmateriaal waaronder brieven en foto’s en interviews met oud-bewoners (er hebben in totaal meer dan 40 mensen in het huis gewoond!) wilden we een nieuw licht werpen op dit unieke Werelderfgoed.

Documentaireproject F.A. Warners
Het schrijven van een voorstel en het doen van research voor een AVRO Close Up- documentaire over de veelzijdige architect Philip (F.A.) Warners (1888-1952). Dit deed ik in opdracht van Windmill Film, het voormalige filmproductiebedrijf van regisseur Pieter-Rim de Kroon en producente Annemiek van der Hell, die onder andere de Gouden Kalfwinnende documentaire Hollands Licht maakten.

Fototentoonstelling Merkelbach in Stadsarchief Amsterdam
Het Stadsarchief Amsterdam organiseerde in september 2013 een tentoonstelling over het Merkelbach Fotoatelier, dat van 1913 tot 1969 gevestigd was boven het chique warenhuis Hirsch & Cie aan het Leidseplein. Atelier Merkelbach heeft een collectie nagelaten van meer dan 40.000 portretten, variërend van beroemdheden tot familieportretten van onbekende Amsterdammers. Zij fotografeerden ook op de filmset, waarnaar ik onderzoek heb gedaan. Voor de website Red een portret schreef ik artikelen over filmstills die in de jaren dertig in filmstudio Cinetone werden gemaakt.