In de afgelopen lente presenteerde ik twee documentaires van de Napolitaanse cineaste Elvira Notari op het evenement Frames of Italy, in het Zeeheldentheater in Den Haag. Het programma draaide rond films van Italiaanse makers in Nederland, waaronder recentelijk gemaakte korte films en een videoclip.

Aangezien de films die ik daar vertoonde, View of Avellino en View of Trevico, destijds gemaakt werden als een soort home movies voor Italiaanse migranten met heimwee naar hun thuisland, waren ze op die avond helemaal op hun plek. Het was een mooie voorstelling, en de films werden begeleid door een band die uit Campania kwam en Napolitaanse liedjes speelde.

Een nieuwe wereld
De maanden ervoor was ik in contact gekomen met verschillende groepen Italiaanse immigranten in Nederland. Er ging een nieuwe wereld voor me open, waarin ik een warm welkom kreeg en voor veel bijeenkomsten werd uitgenodigd. Het is een gemeenschap die sterk vasthoudt aan de eigen wortels, maar ook met het organiseren van evenementen verbinding zoekt tussen de Italiaanse cultuur en de Nederlanders.

Ik kwam op allerlei wonderlijke plekken terecht. Zo namen de organisatoren van Frames of Italy, Vincenzo en Marianna, over wie straks meer, me mee naar de exclusieve sociëteit De Witte in Den Haag, waar je alleen op uitnodiging en elegant gekleed (mannen in driedelig pak) binnenkomt. Ze brachten mij in contact met de Italiaanse tafel, een groep Italië-liefhebbers die maandelijks bijeenkomt in de sociëteit. In oktober mag ik voor hen een lezing geven over, je raadt het al, Elvira Notari.

Italo-olandesi
Het is ook deze missie, het promoten van deze eerste vrouwelijke filmmaakster van Italië, die mij vorig jaar in de wereld van italo-olandesi deed belanden. Voor het programma met haar films, dat ik in januari presenteerde op het Nederlands Silent Film Festival in Eindhoven, zocht ik namelijk sponsors, om de begeleidende muzikanten te betalen.

Ik ontdekte toen dat er enorm veel Italiaanse verenigingen zijn in Nederland. Via de belangrijkste landelijke organisaties, het Istituto Italiano di Cultura en Dante Alighieri, kwam ik in contact met een echte insidersvereniging (op internet zijn ze nauwelijks te vinden), speciaal voor Italianen die in Eindhoven wonen, genaamd Libera mente. De voorzitter van die vereniging, Elena Digirolamo, gaf mij de contactgegevens van twee ‘supernetwerkers’. Zij zouden de grootste mailinglijst hebben van Italianen in Nederland: Vincenzo Toscani en Roberto Paletta.

Alle twee runnen zij een netwerkorganisatie voor Italianen in Nederland: IPN en ACLI. Opmerkelijk genoeg bleken beiden ook heel enthousiast te zijn over film. Vincenzo is naast zijn baan als ICT-specialist ook filmproducent en regisseur (die als levensdoel heeft om ooit een Oscar te winnen) en Roberto organiseert met zijn vereniging, ACLI, een maandelijkse filmavond in de Slachtstraat-bioscoop in Utrecht. Beide organisaties wilden wel optreden als sponsor van mijn filmprogramma in Eindhoven.  

De Italiaanse ambassadeur en La Befana
Het in Den Haag gevestigde netwerk IPN (Italian Professionals Netherlands) heeft als doel om Italianen die in Nederland wonen en werken met elkaar en met anderen in Nederland te verbinden, om zo hun positie op de arbeidsmarkt te versterken. Ze organiseren netwerkevenementen, maar ook culturele avonden met Italiaanse makers op het gebied van theater en beeldende kunst, waarbij soms zelfs de Italiaanse ambassadeur of een minister aanwezig is. Samen met Marianna Giacomel en een aantal anderen organiseerde Vincenzo het hierboven genoemde evenement Frames of Italy, waarvoor ze mij vroegen om de films van Elvira Notari te vertonen.

Vincenzo en Marianna op Frames of Italy.

ACLI (Associazioni Cristiane Lavoratori Italiani) heeft een langere geschiedenis. Het is in 1945 in Italië ontstaan om de rechten van werknemers en burgers te beschermen. staat voor. Nu organiseren ze met name allerlei sociaal-culturele activiteiten voor hun leden, zoals een bezoek aan een Italiaans toneelstuk en de gezamenlijke viering van La Befana, de Italiaanse versie van Sinterklaas, over een heks die ’s nachts rondvliegend op haar bezem cadeautjes uitdeelt.

Parthenope
De maandelijkse filmavond van ACLI in de Slachtstraat is altijd uitverkocht. Er komen Italianen uit heel Nederland op af. Filmkenner Marianna Giacomel geeft er gloedvolle inleidingen. En vervolgens leidt ze, gezeten op een barkruk, het nagesprek in het knusse zaaltje achter de bar in de Slachtstraat.

Zelfs de vertoning van een film als Parthenope van Paolo Sorrentino, die in het algemeen niet als meesterwerk wordt beschouwd, kreeg zo een extra dimensie. Ze ging in op de vele verwijzingen die in de film zaten naar literatuur, beeldende kunst en mythologie. Er ontstond een gepassioneerde discussie, waarin de deelnemers ook vertelden over hun eigen ervaringen in Nederland en het terugverlangen naar Italië.

Italianen in Nederland blijven me inspireren. Het is interessant om te zien hoe deze immigranten, die elkaar in eigen land nooit zouden zijn tegengekomen omdat ze uit alle hoeken van de laars komen, van Puglia tot Treviso, hier nieuwe verbindingen aangaan met elkaar én met Nederlanders. Ze vinden elkaar in het vieren van hun taal en cultuur. Vorige week ging ik undercover in het geheimzinnige Brabantse genootschap Libera mente, waar Nederlanders én Italianen lid van zijn. Daarover lees je hier een artikel in het Eindhovens Dagblad.

27 aug Dit bericht is gepubliceerd op augustus 27, 2025 om 9:34 am. Het’is opgeslagen in film, jaren twintig en getagd als ACLI, Elvira Notari, Frames of Italy, IPN, Italië. Markeer de permalink als favoriet. Volg hier alle reacties met de RSS feed voor dit bericht.