Locatie: Bagnoli, een Napolitaanse buitenwijk aan zee. Bioscoop La Perla en omgeving
Tijdstip: Een regenachtige, doordeweekse avond in mei
Aan het begin van de avond heb ik afgesproken met de jonge Napolitaanse filmregisseur Francesco Cerrone. Samen volgen we een filmprogramma in bioscoop La Perla in Bagnoli. Ook ga ik hem assisteren bij het maken van opnames in de buurt. Als we een biertje drinken op het terras tegenover de bioscoop, laat hij mij vol trots de professionele camera zien die hij in zijn tas heeft. En hij heeft een script bij zich, met daarop de lokaties gekrabbeld waar hij wil gaan filmen.
We zitten in een typische suburb: een brede, rechte straat met lage bebouwing. Bagnoli is een klein buurtje waar van oudsher de arbeiders woonden van de naastgelegen staalfabriek Italsider. Deze fabriek, die ooit veel rijkdom bracht, maar ook vervuiling en ziekte, is al in 1992 failliet gegaan. Maar hij staat nog altijd te ‘pronken’, met zijn inmiddels verroeste, rode staalskelet.
Bagnoli is aan twee kanten ingeklemd door hoge muren. Aan de ene kant moeten deze het enorme terrein van Italsider aan het oog onttrekken, en aan de andere kant de voormalige militaire basis van de NAVO. Tegelijkertijd vormen deze muren een palet voor de levendige jongerencultuur in deze wijk, vol met graffiti en posters voor festivals op intrigerende locaties, zoals leegstaande gebouwen en ‘gekraakte’ strandjes.
Enfant terrible
Het filmprogramma waar Francesco me mee naartoe neemt is een retrospectief van de door hem zeer bewonderde Napolitaanse regisseur Antonio Capuano. Capuano is een eigenzinnige man van 83 die nog steeds volop in actie is. Met zijn krans van vlassig wit haar en zwarte hoornen bril heeft hij wel iets weg van de Nederlandse filmmaker Jos Stelling. Maar hem zul je niet zien in een illuster zwart pak. Rondbenend in een trui met opgerolde mouwen en oude spijkerbroek is hij meer een enfant terrible – of beter nog, zoals de Napolitanen zouden zeggen een ‘scugnizzo’, een straatjongen.
Om de films te introduceren springt hij het podium op en daagt de zaal uit: “Che cazzo deve dire?” Vrij te vertalen als “What the fuck moet ik zeggen?” Als een andere spreker op het podium hem verveelt, begint hij er gewoon doorheen te praten. Bij de laatste film van het retrospectief overhandigt de burgemeester van Napels hem een medaille ter ere van zijn ruim twintigjarige oeuvre (hij begon pas rond zijn vijftigste met filmen, na een lange carrière als decorontwerper bij de tv). Capuano grijpt de burgervader direct beet voor een stevige knuffel.
Swiebertje
Zijn eerste, korte films uit de jaren ‘80 en ’90 die we vanavond zien, laten al een bijzonder eigenzinnige, originele blik zien op de stad en een sterk bewustwijn van de controverses die hier leven, maar ook de magische kanten van de stad. Rione Terra, een verlaten ruïnestad aan zee vormt het decor van een sprookjesachtige film over een visser die hier zijn intrek heeft gevonden. Hij wordt verliefd op een octopus, die hij Sophia Loren doopt. Ze dobbert in een blauwe emmer naast zijn bed, en even bekijken we de visser vanuit haar perspectief:
Buitengewone perspectieven zien we ook in zijn speelfilms, waarbij hij vaak kiest voor controversiële onderwerpen. Pianese Nunzio vertelt het waargebeurde verhaal van een priester in de volkswijk Rione Sanità, die een relatie heeft een 13-jarige jongen, maar tegelijkertijd een belangrijke strijd levert tegen de Camorra. En in l’Amore Buio volgen we een meisje dat verkracht is door een groep jongens. Tegelijkertijd zien we hoe het verder gaat met een van de daders, die wordt opgesloten in de jeugdgevangenis op het naast Bagnoli gelegen eiland Nisida. Via brieven zoekt hij contact met haar, met grote gevolgen.
Na afloop van het filmprogramma komen we Capuano buiten tegen. Francesco spreekt hem aan en vraagt of hij hem kan helpen als assistent bij het maken van zijn films. Capuano reageert wat afwezig en verwijst hem door naar zijn secretaresse. Later verzucht Francesco dat het moeilijk is om aan de bak te komen in de filmwereld van Napels. “Ik weet niet of ik ooit zo’n groot regisseur word als hij,” verzucht hij.
Assistent met paraplu
Maar we laten ons niet kisten en gaan zelf op pad met de camera. Francesco heeft al twee korte films op zijn naam staan, en een documentaire. Zijn films laten zien dat hij zich sterk betrokken voelt bij het welzijn van de stad. In het indringende Fuori di vista reconstrueert hij zonder woorden, dus alleen in beelden, de neerwaarste spiraal van een man die dakloos is geraakt, en in Fuori mercato zien we een ouder echtpaar dat door knellende geldproblemen het huis uit dreigt te worden gezet. Door ontwikkelingen als het toenemende toerisme en daarbij horende gentrificatie wordt het voor gewone mensen steeds moeilijker om in Napels te blijven wonen. Dat is het onderwerp van zijn eerste documentaire, die binnenkort in première gaat.
Op deze druilerige avond maken we een item voor het regionale journaal over Bagnoli. Er heeft zich inmiddels een vriend bij ons gevoegd, die de camera bedient. We maken straatopnames: een spoorwegovergang, een muurschildering. Francesco geeft aanwijzingen en verplaatst de camera – een stukje naar links, iets naar boven. Stiekem ben ik wel blij dat het regent, want daardoor kan ik mezelf een taak toebedelen: het vasthouden van de paraplu boven de camera. Eventjes voel ik me als de assistent van Joris Ivens, die bij zijn iconische documentaire Regen dezelfde taak had, en waan ik mij een onderdeel van de filmgeschiedenis, hier in de buitenwijken van Napels.
verascoop.nl 